Zelf hebben wij hebben aardig wat kruiden in de tuin staan, om precies te zijn rozemarijn, tijm, salie, munt, platte peterselie, krulpeterselie, bieslook, dille, koriander, dragon, oregano en verschillende soorten basilicum (paarse, thaise en gewone). Niet alleen mooi maar ook een toevoeging voor vele gerechten. Veel van deze kruiden zijn niet heel moeilijk om te laten groeien in je tuin.
In deze blog gaan we dieper in op de meest voorkomende kruiden die in Nederland in tuinen worden geplant. We hebben het onder andere over hoe je kruiden zaait, verzorgt, oogst en bewaard maar ook over kruiden die goed werken als je last hebt van insecten.
Wat is een kruid?
Een kruid is eigenlijk een hele multifunctionele plant. Verschillende onderdelen van de plant zoals de bladeren, stengels, wortels, bloemen of vruchten kan je gebruiken voor voedsel, smaak, geur of medicijnen. Daarnaast zien veel kruiden er ook gewoon mooi uit.
Of je nou een beginnende tuinierder bent of al meer ervaring hebt, het zaaien, kweken, verzorgen, oogsten en bewaren van de (meeste) kruiden is niet moeilijk.
Kruiden zaaien
Kruiden kun je het beste zaaien in een pot of bak. Aangezien veel kruiden van warmte houden kan je deze in het begin het beste binnen, op de vensterbank in de zon zetten. Eenmaal gezaaid moet je ervoor zorgen dat de potgrond vochtig blijft. Aangezien elk kruid net even anders is doe je er verstandig aan om altijd goed de beschrijving te lezen die op de verpakking van de zaadjes staat.
Kruiden verzorgen
Je kan ervoor kiezen om de kruiden binnen te laten staan, bijvoorbeeld in de keuken zodat je het altijd bij de hand hebt. Natuurlijk kun je ook je kruiden buiten zetten. In het voorjaar kunnen je kruiden het beste buiten neerzetten. De meeste kruiden hebben namelijk veel zonlicht en warmte nodig. Ook hier zitten er weer kleine nuances in de verzorging van het kruid. Zo kan bieslook, rozemarijn en tijm altijd buiten blijven staan aangezien deze winterhard zijn. Basilcum daarin tegen gaat het niet overleven in te koude temperaturen. Sommige kruiden zoals munt kunnen snel gaan woekeren. Munt kan je daarom beter in een pot zetten.
Wij hebben veel verschillende kruiden in onze verticale tuin staan. Dit ziet er mooi uit, is overzichtelijk en je kan het gemakkelijk oogsten.
Kruiden oogsten
Je kunt het beste kruiden oogsten in de ochtend als het nog een beetje vochtig is buiten. De meeste kruiden kun je het beste niet oogsten als ze vol in de zon staan.
Kruiden als rozemarijn en tijm kan je met de hand plukken. Bij basilicum moet je juist een schaartje gebruiken. Op je hand zitten namelijk zuren die niet goed zijn voor de plant. En ja ook hier geldt weer, kijk op de verpakking hoe je de kruiden het beste kan oogsten.
Kruiden bewaren
Het lekkerste is als je de kruiden meteen gebruikt nadat je geoogst hebt. Wanneer je over hebt of je als je teveel hebt geoogst kun je kruiden makkelijk nog bewaren. Zorg ervoor dat je de kruiden op een donkere koele plek bewaart. De meeste kruiden kun je het beste in een vochtige doek of keukenpapier in de koelkast leggen.
Kruiden zoals munt, tijm, rozemarijn en salie (kruiden met een sterke geur) kun je het beste aan de lucht drogen. Bind de kruiden in bosjes en hang ze ondersteboven op een droge, donkere plek. Het duurt ongeveer een week voor de kruiden gedroogd zijn.
Verse kruiden kan je langer bewaren door ze in te vriezen. Zorg ervoor dat je ze goed afwast met koud water en maak er een pakketje van. Doe ze in een diepvrieszakje of plastic bakje.
Om kruiden te planten in je tuin heb je niet veel nodig. Met de volgende benodigdheden kan je al uit de voeten:
Daarnaast zijn er nog veel andere producten op de markt. Denk bijvoorbeeld aan kleine kweekkastjes, naambordjes en verticale groeizakken (zodat je ook kruiden kan ophangen in de tuin). Met een beetje creativiteit kun je echter ook een hoop dingen zelf maken. Neem bijvoorbeeld een oud sinaasappelkistje, leg er oude kruiden in en vul het kistje met potgrond. In een handomdraai heb je een zelfgemaakt kruidenkistje. Ben jij een echte pro als het gaat om kruiden in de tuin dan is een PH meter voor de grond geen overbodige luxe.
Hieronder lees je welke kruiden het meeste worden geplant in Nederlandse tuinen. Per kruid geven we info over waar die het beste groeit, wat de voordelen ervan zijn en waarmee je het kan combineren in de keuken.
Rozemarijn
Rozemarijn is een vaste plant en overwinterd gewoonlijk ook buiten in Nederland. Plaats rozemarijn in de volle zon waar het beschut is en zorg dat de grond goed doorlatend is. Rozemarijn in bloei geeft prachtige lila kleurige bloemen.
Er kleven vele voordelen aan de stoffen in rozemarijn zo werkt het onder andere goed tegen vermoeidheid, is het goed voor je lever en nieren, verbetert het je bloedcirculatie en spijsvertering én houdt de geur van rozemarijn ‘slechte’ insecten op afstand.
Zowel de naaldjes als de takjes van rozemarijn kan je gebruiken in verschillende gerechten. Het brengt vele gerechten heerlijk op smaak. Denk aan gerechten met pasta, aardappelen, champignons en vlees.
Tijm
Net als rozemarijn is Tijm een vaste plant die in Nederland kan overwinteren. Een natte, erg koude winter kan er echter toe leiden dat de plant het niet overleefd. Plaats tijm in de volle zon, de grond mag wat droger en goed gedraineerd zijn. Tijm heeft wat weg van een struik en in volle bloei verschijnen er ontzettend veel bloemen met allemaal kleine lila/paars achtige blaadjes.
De voordelen van tijm zijn onder andere dat het goed werkt tegen keelpijn. Je kan van tijm zelf thee maken als je last hebt van keelpijn, hoesten en vastzittend slijm. In Tijm zitten verschillende mineralen zoals zink en magnesium en verschillende vitamine zoals vitamine B en E. Deze stoffen versterken je weerstand.
Tijm kan bij veel verschillende gerechten worden toegepast. Je kunt tijm onder andere toevoegen bij mediterraanse gerechten, gerechten met aardappelen en courgette, of toevoegen aan soepen en sauzen.
Munt
Munt is winterhard, in de winter sterven de planten waarna in het voorjaar ze weer opnieuw opkomen. Munt houdt van de zon maar als de kruid af en toe in de schaduw staat is dit ook geen probleem. Zet munt het liefst in een bak of pot waar geen andere kruiden of planten bij staan, munt woekert namelijk erg hard.
We gaan niet alle voordelen van munt noemen omdat dit er te veel zijn. Deze plant is misschien wel de absolute ster onder de kruiden als het gaat om de voordelen. Munt is onder andere goed voor je spijsvertering, helpt het tegen misselijkheid, stilt het je honger, en werkt het tegen hoofdpijn en stress.
Munt thee, couscous, bij frisse gerechten, in een fruitsalade, bij lam en citroen, munt kan je voor zowel warme als koude gerechten, zoete en zoute gerechten gebruiken. Munt is een smaak die je waarschijnlijk elke dag proeft. Het is namelijk verwerkt in vele tandpasta’s en kauwgom.
Bieslook
Bieslook komt van de lookfamilie en is verwant aan bolgewassen zoals ui, prei en en knoflook. Zorg bij bieslook voor een vochtige, vruchtbare en bemeste grond. Bieslook groeit zowel goed in de zon als in de schaduw. Bieslook kan je ook makkelijk als sierplant gebruiken in je tuin. In bloei krijgt bieslook mooie paarse bloemen.
In bieslook zitten vitamine C en K. Vitamine C is onder andere goed voor de structuur van je bindweefsel zoals je huid, botten, tanden en bloedvaten. Het eten van bieslook is tevens goed voor mensen met een hoge bloeddruk.
Voeg fijngesneden bieslook toe aan een eiersalade of gerookte zalm. Bieslook is ook lekker bij salades, roomkaas en kruidenboter.
Peterselie
In tegenstelling tot de eerder genoemde kruiden staat peterselie het liefst in halfschaduw. De grond mag vochtig blijven, zorg ervoor dat de grond in ieder geval niet te droog wordt. Peterselie is in bloei niet een hele spectaculaire plant.
Peterselie heeft ontstekingsremmende eigenschappen, ondersteund de spijsvertering, het werkt vochtafdrijvend en je krijgt er een frisse adem van. Dit zijn een paar van de voordelen van het eten van peterselie.
Ga je koken met garnalen, aardappelen of ei dan kan je hier peterselie aan toevoegen. Ook is peterselie lekker bij tomaten-paprika soep of gerechten met roomkaas.
Basilicum
Basilicum heeft vooral veel warmte en zon nodig. In de lente en zomer kan je de plant buiten kweken. De herfst en winter zal de plant buiten niet overleven. Basilicum wordt het lekkerst wanneer je deze kweekt in biologische potgrond die een beetje vochtig is.
Ontstekingremmend, minder stress, ondersteund de lever en helpt het lichaam te ontgiften. Dit zijn een van de vele voordelen van het nemen van basilicum.
Basilicum wordt in veel Italiaanse gerechten gebruikt zoals caprese (tomaat, mozzarella, olijfolie en basilicum. Of maak er samen met pijnboompitten, olijfolie, parmezaanse kaas, zout en peper pesto van.
Salie
Salie houdt van de zon en wil niet graag in te veel wind staan. Een beschut plekje in de zon is dus ideaal. Doordat de winters in Nederland niet heel streng zijn kan salie de winter overleven. De bladeren van salie zijn prachtig door de grijs/zilveren minuscule haartjes die er op groeien. Salie in bloei krijgt hoogstaande stengels met mooie paarse blaadjes.
Salie werkt onder andere rustgevend, verbetert de spijsvertering, is goed voor je geheugen en je kunt er zelfs je tanden mee poetsen.
Bij producten als pompoen, zoete-aardappel en gnocchi kan je salie toevoegen. Voeg salie ook toe aan gerechten als gnocchi met pastinaak of pompoenrisotto met geroosterde pompoenpitten en geitenkaas.
Oregano
In tegenstelling tot de andere kruiden kan oregano erg hoog worden (wel tot 1 meter). Zorg er dus voor dat de pot waarin je hem zet niet te klein is of zet hem in een plantenbak. Oregano groeit het beste in de zon en de grond mag best droog zijn. Wanneer de plant in niet te vochtige grond staat en genoeg zon krijgt overleeft de plant de winter. In bloei krijgt oregano veel bloemen met ontelbare lila kleurige blaadjes.
Oregano is onder andere goed voor het hart, werkt tegen blaasontsteking, beschermt tegen voedselvergiftiging en je kan oregano gebruiken om schimmelinfecties, virussen en bacteriën te bestrijden.
Oregano is lekker bij bijvoorbeeld zachte kazen zoals brie, in dressings of over een pizza.
Dille
Houdt dille het liefst uit de wind, in de zon en geef het kruid een goed drainerende grond. In de winter sterft alles boven de grond van dille af maar in de lente komt de plant weer terug.
Wanneer je last hebt van buikkrampen, misselijkheid of moet overgeven werkt het nemen van dille. Dille werkt ook tegen minder erge kwaaltjes zoals de hik. Last van een slechte adem? Dille werkt er goed tegen.
Combineer dille met producten als venkel, zalm, kaas en komkommer. Met dille kan je ook een lekker yoghurtsausje maken wat lekker is bij bijvoorbeeld aardappeltjes.
Heb je een tuin die maar weinig zonlicht krijgt of een hoekje waar de zon überhaupt nooit komt? Ook dit plekje kun je gebruiken om kruiden te laten groeien.
De volgende kruiden groeien goed in de schaduw:
We benoemde het al eerder, kruiden zijn multifunctioneel. Je kan ze namelijk ook gebruiken om insecten weg te houden bij planten of om de insecten bij jou weg te houden.
Citroenmelisse en citroengras
Je kunt verschillende producten kopen zoals kaarsen, sprays en deet om muggen weg te houden. Je kan er ook voor kiezen om citroenmelisse en/of citroengras te planten in je tuin. Plaats ze in een pot en zet ze op verschillende plekken in de tuin om zo min mogelijk last te hebben van de muggen.
Munt
Last van vliegende insecten en mieren? De geur die van munt af komt zorgt ervoor dat deze beestje wegblijven.
Lavendel
Als je last hebt van vliegen en/of mieren groei dan lavendel in je tuin. Je kunt ook lavendel plukken en verspreiden door je tuin. Zo heb je minder last van deze insecten en ruikt het ook nog eens lekker in je hele tuin.
Basilicum
De geur die van van basilcum afkomt trekt muggen, fruitvliegjes en andere vliegende insecten aan. Zet deze plant op je balkon of op een plekje ver van veranda zodat jij minder last hebt van deze insecten.
Rozemarijn
Muggen houden niet van de geur van rozemarijn en blijven er het liefst bij uit de buurt. Als je last hebt van veel wespen kan je rozemarijn grillen om ze weg te houden.
Het gros van alle kruiden kun je gemakkelijk bij elkaar planten. Er zijn een aantal zaken waar je echter op moet letten.
Hoogte verschil
Net als bij normale planten verschilt het bij kruiden hoe groot ze worden. Zet daarom geen kruiden die heel hoog worden bij lage kruiden. Probeer dit een beetje te organiseren aangezien je het jezelf anders lastig maakt zodra je wil gaan oogsten.
Woekerende kruiden
Plaats kruiden die kunnen gaan woekeren zoals munt en citroenmelisse het liefst niet in een plantenbak maar in een pot of kistje. Op deze manier voorkom je dat de kruiden de hele tuin overnemen.
Dille en venkel
Dille en venkel zijn een uitzondering betreft het naast elkaar planten. Deze twee kruiden kunnen namelijk gaan kruisen. Dit resulteert in zowel smaak- als geurverlies.
Een aantal kruiden zijn winterhard, dit houdt in dat je elk jaar weer kan genieten van de kruiden zonder dat je deze opnieuw in je tuin hoeft te planten.
De volgende kruiden zijn winterhard:
Kruiden gedijen het beste in een rijke bodem die niet te nat is. Grond die goed gedraineerd is, los, droog en kalkrijk is ideaal voor kruiden. Vooral wanneer het veel regent is het belangrijk dat je een goede afwatering hebt. Met een PH meter kan je de zuurgraad van de grond meten. Voor kruiden mag de grond niet te zuur zijn.
Kruiden kan je makkelijk planten tussen sierplanten en bloemen. Bieslook in bloei ziet er erg mooi uit met haar paarse knoppen. Of denk bijvoorbeeld aan lavendel combineren met rozen of siergrassen. Het enige waar je op moet letten is dat je geen kruiden die erg woekeren naast andere planten zet. Munt, Lievevrouwebedstro en Citroenmelisse kan je het beste in een pot zetten anders bestaat de kans dat straks je hele tuin er vol mee staat.
Heb je last van insecten op je kruiden dan moet je goed opletten hoe je deze bestrijdt. Kies niet voor chemische middelen aangezien deze slecht zijn voor het milieu en slecht voor jezelf!
Maak het jezelf makkelijk en plaats de kruidentuin niet te ver van je keuken. Het gaat geheid vervelen als je elke keer ver moet lopen om kruiden te plukken. Al helemaal als je druk bezig bent met koken.
Nog niet zo bekend met alle verschillende kruiden in je tuin? Plaats naamkaartjes zodat je meteen weet welke kruiden je kan plukken
Zoals je hebt gelezen zijn kruiden niet alleen lekker, ze zijn ook nog eens mooi, werken goed tegen kwaaltjes en als je last hebt van insecten in de tuin kan je kruiden ook gebruiken. Bijkomend voordeel is dat het planten van kruiden helemaal niet moeilijk is. Genoeg redenen dus om kruiden te planten in je tuin.
